Απάντηση Β2 αρχαίων 2023

 Β2 .

Στο δεύτερο απόσπασμα του Αριστοτέλη εξετάζεται αν πρέπει να κυβερνούν την 

πόλη οι πολλοί και όχι οι λίγοι και άριστοι. Ο Αριστοτέλης διερευνά με κάθε 

επιφύλαξη και διστακτικότητα το θέμα της άσκησης της εξουσίας 

από το πλήθος. Παραθέτει τα αρνητικά και θετικά στοιχεία: α) Το αρνητικό 

στοιχείο είναι ότι το κάθε επιμέρους άτομο μπορεί να μην είναι αξιόλογος 

άνθρωπος. β) Το θετικό στοιχείο είναι ότι ενωμένα όλα αυτά τα επιμέρους 

άτομα μπορούν να αποτελέσουν μια δύναμη ανώτερη από εκείνη των λίγων 

και άριστων. Το πλήθος, υπερέχει του ενός ή των λίγων, γιατί μπορεί 

να διαθέτει συνολικά περισσότερη αρετή και φρόνηση από αυτούς («ενωμένοι 

… καλύτεροι από εκείνους»). Η άποψη αυτή είναι η λεγόμενη «αθροιστική 

θεωρία», η οποία αποτελεί ως σήμερα βασικό επιχείρημα υπέρ της 

δημοκρατίας ή της «πολιτείας», όπως την ονομάζει ο Αριστοτέλης, ενός 

πολιτεύματος που περικλείει τα πλεονεκτήματα όλων των άλλων 

πολιτευμάτων και αποτελεί σύνθεση δημοκρατικών στοιχείων και προκειμένου να αποδείξει τη μεγάλη αξία της 

συνεισφοράς του πλήθους έναντι της συνεισφοράς των ολίγων και αρίστων, 

χρησιμοποιεί ως τεκμήρια τρία παραδείγματα. Στο δεύτερο κατά σειρά 

(«ὥσπερ ἕνα ἄνθρωπον τὸ πλῆθος, πολύποδα καὶ πολύχειρα καὶ πολλὰς ἔχοντ’ αἰσθήσεις») η παρομοίωση αντλείται από τον χώρο της μυθολογίας,

όπου συναντάμε τα τερατόμορφα πλάσματα με τα πολλά χέρια και πόδια.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι Ερινύες, οι Εκατόγχειρες κτλ.

Κατ’ αναλογία λοιπόν με αυτά τα πλάσματα, και το πλήθος μοιάζει με έναν

άνθρωπο με πολλά χέρια και πόδια, με πολλαπλάσια επομένως δύναμη και με

συσσωρευμένη αρετή και εξυπνάδα.

Ο Ανώνυμος του Ιαμβλίχου, υποστηρικτής των ιδεωδών της

δικαιοσύνης και πολέμιος της τυραννίδας υπερασπιζόμενος -σε αντίθεση με

άλλους σοφιστές- τον νόμο, αναφέρεται σε έναν «υπεράνθρωπο». (Ας

υποθέσουμε ότι υπάρχει … σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους). Ωστόσο,

ακόμη και αυτός δεν θα μπορούσε να επιβληθεί στην κοινωνία, αν δεν

αποδεχόταν προηγουμένως τον νόμο καθώς, στον βαθμό που οι άνθρωποι

είναι αναγκασμένοι να ζουν σε κοινωνίες, η ύπαρξη του νόμου αποτελεί

φυσική αναγκαιότητα γι᾽ αυτούς (Ακόμη κι αν …προάγει). Όλοι οι άλλοι

θα συμμαχούσαν εναντίον ενός τέτοιου ανθρώπου και, διαθέτοντας

διοικητικές ικανότητες και υπερτερώντας ως προς το πλήθος, θα υπερίσχυαν

αυτού χάρη στην επιδεξιότητα και τη δύναμη και τελικά θα αποδεικνύονταν

ανώτεροι (Γιατί όλοι οι άλλοι …νικητές).

Άρα,ο Ανώνυμος Ιαμβλίχου θεωρεί σημαντική την ύπαρξη

συσσωρευμένων ικανοτήτων και χαρακτηριστικών σε ένα πρόσωπο, με

δεδομένη την άρρηκτη σχέση του με το νόμο. Αν ο «υπεράνθρωπος»,

σπάσει τη σχέση του με το νόμο και τη δικαιοσύνη μπορεί να ηττηθεί από

τους πολλούς, καθώς αυτοί θα υπερτερούν αριθμητικά, θα έχουν καλή

διοίκηση και επιδεξιότητα (αθροιστική θεωρία) και εντέλει θα νικούσαν. 

Επιμέλεια: Α.Βαρνακιώτης