ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2016

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ   (ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ)

ΔΕΥΤΕΡΑ  23  ΜΑΙΟΥ  2016

                                                                ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ

                                              <ΠΑΛΛΑΔΙΟ – Α. ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗΣ >

                                                            ΚΥΠΡΟΣ –ΑΘΗΝΑ- ΠΑΤΡΑ – ΑΙΓΙΟ

                                                              ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

Α1

  α)  Κόμμα του Γ .Θεοτόκη           ΣΕΛ.ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ :      92-93

< Το κόμμα  του Γ. Θεοτόκη… τον πυρήνα των Αντιβενιζελικών >

Το κόμμα  του Γ. Θεοτόκη ήταν πιο  μετριοπαθές από τα άλλα δύο και ζητούσε να διορθώσει αυτά που θεωρούσε  λάθη των Φιλελευθέρων. Συμφωνούσε με την πάση θυσία αύξηση των εξοπλισμών  και ζητούσε φορολογικές ελαφρύνσεις  για τους μικροεισοδηματίες. Από το κίνημα στο  Γουδί έως τη συνταγματική κρίση του 1915, μεταξύ των αντιβενιζελικών  κομμάτων το  θεοτοκικό  κόμμα είχε τη μεγαλύτερη εκλογική βάση, και έτσι αποτέλεσε  τον πυρήνα των Αντιβενιζελικών.

  β)Προσωρινή  Κυβέρνησις  της Κρήτης (1905)       ΣΕΛ.ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ : 213-214

< Η  επανάσταση είχε αποκτήσει….. πολλοί χωροφύλακες αυτομόλησαν προς τους  επαναστάτες >

Η  επανάσταση είχε αποκτήσει ισχυρά  ερείσματα σε όλη την  Κρήτη.

Οργανώθηκε ≪  Προσωρινή  Κυβέρνησις της Κρήτης ≫   στο Θέρισο, με πρόεδρο  τον Ελ. Βενιζέλο και  υπουργούς τους Κ. Φούμη  και Κ. Μάνο. Η κυβέρνηση  προέβη στην έκδοση γραμματίων για  εσωτερικό πατριωτικό δάνειο 100.000 δραχμών ,οργάνωσε υπηρεσίες οικονομικών,  συγκοινωνιών και  διοίκησης, τύπωσε γραμματόσημα και εξέδιδε την  εφημερίδα, ≪  Το Θέρισο ≫. Η χωροφυλακή,  που υπο-στήριζε τον Πρίγκιπα, δεν ήταν σε  θέση να ελέγχει τα πράγματα, καθώς μάλιστα πολλοί χωροφύλακες αυτομόλησαν προς τους  επαναστάτες.

     γ)  Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής           ΣΕΛ.ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ :        152

 <  Με  βάση το άρθρο 11…. περιουσίας των  ανταλλαξίμων.>

Με  βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λοζάνης ιδρύθηκε η Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής με έδρα την  Κωνσταντινούπολη. Την αποτελούσαν έντεκα μέλη(τέσσερις Έλληνες, τέσσερις Τούρκοι  και τρία μέλη-πολίτες ουδέτερων κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο κρατών) με αρμοδιότητα  τον καθορισμό του τρόπου μετανάστευσης των πληθυσμών και της εκτίμησης  της ακίνητης περιουσίας των

 ανταλλαξίμων.

Α2

                   α)                  ΣΩΣΤΟ

                   β)                  ΛΑΘΟΣ

                    γ)                  ΛΑΘΟΣ

                    δ)                   ΛΑΘΟΣ

                    ε)                    ΣΩΣΤΟ

Β1      ΣΕΛ.ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ :   α) σκέλος :  142-143  < Η επιστροφή  των προσφύγων….

           θα έπαιρναν  πάλι το δρόμο της  προσφυγιάς.>

   Η επιστροφή  των προσφύγων στη  Μικρά Ασία ξεκίνησε τους τελευταίους μήνες του 1918 μετά τον τερματισμό  του πολέμου για  την Τουρκία. Τον Οκτώβριο του 1918 συστάθηκε στην  Κωνσταντινούπολη Πατριαρχική  Επιτροπή, με σκοπό την οργάνωση του  επαναπατρισμού των εκτοπισμένων, με τη βοήθεια του Πατριαρχείου και της  ελληνικής κυβέρνησης. Η παλιννόστηση  έγινε τμηματικά, με τη μέριμνα  του Υπουργείου Περιθάλψεως, και  επιτράπηκε αρχικά να επιστρέψουν οι ευπορότεροι και  οι πρόσφυγες οι προερχόμενοι από ορισμένες μόνο περιοχές της Δυτικής  Μικράς Ασίας. Οι περισσότεροι επέστρεψαν στις εστίες τους μετά την απόβαση του  ελληνικού στρατού στη Σμύρνη,  το Μάιο του1919. Μέχρι το τέλος του 1920 η πλειονότητα  των προσφύγων είχε επιστρέψει στη Μικρά Ασία και την  Ανατολική Θράκη. Οι συνθήκες που βρήκαν στην  πατρίδα τους ήταν άσχημες,  καθώς πολλά σπίτια, εκκλησίες και σχολεία  είχαν μερικώς ή  εντελώς καταστραφεί. Επίσης,  σε κάποιες περιοχές, σε σπίτια  Ελλήνων είχαν εγκατασταθεί Μουσουλμάνοι πρόσφυγες από τις βαλκανικές  χώρες. Στα πλαίσια της  Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης ιδρύθηκε η ≪  Υπηρεσία Παλιννοστήσεως και Περιθάλψεως ≫, η οποία βοηθούσε όσους επέστρεφαν να αποκατασταθούν  στα σπίτια τους και τις  ασχολίες τους. Οι ειρηνικές όμως μέρες δεν  κράτησαν πολύ. Λίγους  μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του 1922, θα έπαιρναν  πάλι το δρόμο της  προσφυγιάς.

                            β)σκέλος :  139 < Οι ενέργειες των  Τούρκων… ανήλθαν  σε πολλές χιλιάδες >

Οι ενέργειες των  Τούρκων προκάλεσαν μεγάλο κύμα φυγής προς την Ελλάδα. Στα  σπίτια που εγκατέλειψαν οι  Έλληνες, οι τουρκικές αρχές εγκατέστησαν Μουσουλμάνους μετανάστες από τη Σερβία, τη Βουλγαρία , την Αλβανία και την Ελλάδα. Οι διώξεις και οι εκτοπίσεις του ελληνικού στοιχείου  συνεχίστηκαν, με

μικρότερη όμως  ένταση, και κατά τα  επόμενα χρόνια, μέχρι το  τέλος του πολέμου, το 1918, και επεκτάθηκαν  και σε άλλες περιοχές (Μαρμαράς , Πόντος κ.ά.).Οι πρόσφυγες  που έφθασαν στην Ελλάδα  το διάστημα αυτό ανήλθαν  σε πολλές χιλιάδες.

Β2     ΣΕΛ.ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ :        157-158    <  Η αστική  στέγαση συνάντησε…. σε προσφυγικές  οικογένειες για τη στέγασή  τους.>

Η αστική  στέγαση συνάντησε περισσότερα εμπόδια από την αγροτική. Ο αριθμός των  προσφύγων ήταν μεγάλος, τα  ανταλλάξιμα (μουσουλμανικά)σπίτια στις πόλεις  ήταν λίγα και τα οικιστικά προγράμματα του κράτους  καθυστερούσαν, λόγω των  πολιτικών

ανωμαλιών και της  κακής οικονομικής κατάστασης κατά  τις δεκαετίες του 1920 και του 1930. Πρόβλημα επίσης  αποτελούσε η περιπλάνηση των αστών  προσφύγων από πόλη σε πόλη  για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι περισσότεροι πρόσφυγες στις πόλεις τα πρώτα  χρόνια εργάζονταν περιστασιακά, είτε κάνοντας ≪  μεροκάματα ≫  στις οικοδομές, σε εργοστάσια  και βιοτεχνίες, είτε ως πλανόδιοι μικροπωλητές και μικροκαταστηματάρχες. Άλλοι  δούλεψαν ως ναυτερ-

γάτες και εργάτες  σε δημόσια έργα στις  πόλεις ή στην ύπαιθρο (αρδευτικά και

αποστραγγιστικά  έργα, διάνοιξη δρόμων, κατασκευή  ή επέκταση λιμανιών κ.ά.).

      Η αστική στέγαση  ξεκίνησε από την Αθήνα με τη δημιουργία τεσσάρων συνοικισμών: της Καισαριανής, του Βύρωνα, της Νέας Ιωνίας στην Αθήνα και της Κοκκινιάς στον Πειραιά. Για τη

στέγαση των αστών  προσφύγων υιοθετήθηκε η δημιουργία συνοι-κισμών με επέκταση των  πόλεων στις οποίες αυτοί ήταν  προσωρι-

να  εγκατεστημένοι. Προκρίθηκε –εκτός από σπάνιες  εξαιρέσεις– το σύστημα  της ανέγερσης μικρών κατοικιών, μονοκατοικιών/ διπλο-

κατοικιών / τετρακατοικιών,  μονοώροφων ή διώροφων, με ένα  ή δύο δωμάτια, κουζίνα και τους αναγκαίους βοηθητικούς χώρους Το κράτος ή η ΕΑΠ ανέθεταν την ανέγερση των συνοικισμών  σε εργολάβους ή φρόντιζαν να εφοδιάζουν τους πρόσφυγες με τα απαραίτητα  μέσα για να κατασκευάσουν οι  ίδιοι τα σπίτια τους. Η οικοδόμηση των συνοικισμών,  ελλείψει χρόνου και χρημάτων, συχνά δε συνδυαζόταν με έργα υποδομής (ύδρευση, αποχετευτικό σύστημα ,οδικό δίκτυο, χώροι πρασίνου κ.ά.). Παρά  την ομοιομορφία που επικρατούσε, υπήρχε ελαφρά διαφοροποίηση των κατοικιών  του ενός συνοικισμού από τις κατοικίες του άλλου, ως προς το εμβαδόν,  την ποιότητα κατασκευής και τη λειτουργικότητα. Ιδρύθηκαν  ακόμη προσφυγικοί οικοδομικοί συνεταιρισμοί και χορηγήθηκαν άτοκα δάνεια σε προσφυγικές  οικογένειες για τη στέγασή  τους.

                                                           ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΗΓΩΝ

      ΚΕΙΜΕΝΟ  Α

ΕΙΝΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΗ.ΩΣ ΠΡΟΣ   ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΕΧΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΗ.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΗ.

Γ1  α)      ΣΕΛ.ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ :      78  

<< ΜΕΣΑ ΣΕ  ΣΥΝΘΗΚΕΣ…  ΤΗΣ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ>

Μέσα σε συνθήκες κυβερνητικής αστάθειας και εμφυλίου πολέμου, η

Εθνοσυνέλευση χρειάστηκε δύο ολόκληρα χρόνια για να φτάσει στην ψήφιση συντάγματος. Ως πολίτευμα ορίστηκε η  βασιλευομένη δημοκρατία αντί της μέχρι τότε συνταγματικής μοναρχίας. Κατοχυρώθηκαν μεταξύ άλλων η αρχή τη λαϊκής κυριαρχίας, η άμεση, μυστική και καθολική (για τον ανδρικό πληθυσμό)ψήφος με σφαιρίδια, η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και η ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι, η οποία άνοιγε το δρόμο για την ελεύθερη συ-γκρότηση κομμάτων. Τα κόμματα θεωρήθηκαν απαραίτητα για την έκφραση της βούλησης της κοινής γνώμης, με το επιχείρημα ότι η εναλλακτική λύση είναι οι συνωμοτικοί κύκλοι ή οι  βιαιοπραγίες.

Παρά  την έντονη αντίδραση του βασιλιά Γεωργίου Α΄, η Εθνοσυνέλευση επέβαλε την αρχή να  προέρχεται η κυβέρνηση από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία .Αυτό που δεν ορίστηκε με  σαφήνεια, διότι θεωρήθηκε αυτονόητο, ήταν ότι ο βασιλιάς όφειλε να δώσει την εντολή  σχηματισμού κυβέρνησης σε βουλευτή του κόμματος που είχε την εμπιστοσύνη  της πλειοψηφίας της Βουλής.

  

     β)        ΣΕΛ.ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ :        79 

< Ο Γεώργιος εκμεταλλεύτηκε…. σε μεταβολή του  πολιτικού τοπίου.>

Ο Γεώργιος εκμεταλλεύτηκε αυτήν την ασάφεια, για  να διορίζει κυβερνήσεις της αρεσκείας του, μέχρι την ψήφιση της  αρχής της δεδηλωμένης  το 1875. Η ιδέα ανήκε στον νέο τότε πολιτικό Χαρίλαο Τρικούπη,  ο οποίος υποστήριξε δημόσια ότι μόνη λύση στο πρόβλημα της πολιτικής  αστάθειας ήταν η συγκρότηση δύο μεγάλων κομμάτων εξουσίας, σύμφωνα με το  πρότυπο της Αγγλίας. Για να  καταστεί αυτό

δυνατόν, έπρεπε ο βασιλιάς  να αναθέτει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης μόνο σε πολιτικό ο οποίος  σαφώς είχε τη «δεδηλωμένη» εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας των βουλευτών. Αυτό  θα στερούσε από τα κόμματα μειοψηφίας τη δυνατότητα να σχηματίζουν κυβέρνηση, θα τα  ωθούσε σε συνένωση με τα μεγάλα και θα είχε ως αποτέλεσμα σταθερότερες  κυβερνήσεις πλειοψηφίας. Ο βασιλιάς, υπό την πίεση της αντιπολίτευσης  και του επαναστατικού αναβρασμού του  λαού,

υιοθέτησε  τελικά την άποψη του  Τρικούπη, η οποία αποτελεί  τομή στην πολιτική ιστορία της χώρας , καθώς οδήγησε σε μεταβολή του  πολιτικού τοπίου.

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ

ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΩΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΑ.

Δ1   α)      ΣΕΛ.ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ :    25  <   Η οριστική αντιμετώπιση….. σε ικανοποιητικό βαθμό.>

   /  43-44  <  Το αποφασιστικό  βήμα…  στο επίκεντρο του κρατικού ενδιαφέροντος  >

Η οριστική αντιμετώπιση του  προβλήματος έγινε με νομοθετικές ρυθμίσεις κατά την περίοδο 1870-1871. Στόχος  των νομοθετημάτων ήταν να εξασφαλιστούν κατά προτεραιότητα οι ακτήμονες  χωρικοί, με την παροχή γης, απαραίτητης για την επιβίωσή τους.  Ταυτόχρονα, το κράτος προσπαθούσε να εξασφαλίσει, μέσα από τη  διαδικασία της εκποίησης, τα μεγαλύτερα δυνατά έσοδα, που θα έδιναν μια ανάσα στο διαρκές δημοσιονομικό  αδιέξοδο. Οι στόχοι ήταν αντιφατικοί και στην πραγματικότητα μόνο ο πρώτος  επιτεύχθηκε σε ικανοποιητικό

βαθμό.

Το αποφασιστικό  βήμα προς την ολοκλήρωση της αγροτικής μεταρρύθμισης έγινε στα ταραγμένα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και του ≪ εθνικού διχασμού ≫. Το 1917 η κυβέρνηση  του Ελευθερίου Βενιζέλου στη  Θεσσαλονίκη

αποφάσισε  την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης. Ο στόχος ήταν διπλός: αφενός η στήριξη και ο πολλαπλασιασμός  των ελληνικών ιδιοκτησιών γης στις νεοαποκτηθείσες περιοχές και αφετέρου η αποκατάσταση  των προσφύγων και η πρόληψη κοινωνικών εντάσεων στον αγροτικό  χώρο. Με βάση αυτά τα νομοθετήματα η απαλλοτρίωση των μεγάλων  αγροτικών ιδιοκτησιών έγινε δυνατή στα αμέσως μετά τον πόλεμο χρόνια,  όταν η ανάγκη αποκατάστασης  των προσφύ-

γων βρέθηκε  στο επίκεντρο του κρατικού ενδιαφέροντος

      Β)        ΣΕΛ.ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ :     25   < Σύμφωνα με τις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις….. εθνικής αυτής ιδιοκτησίας     /   44-45   < Η αναδιανομή  που έγινε… άλλα κράτη της Ευρώπης (Ισπανία, Βουλγαρία, Ρουμανία κ.λπ.)

Σύμφωνα με τις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, οι δικαιούχοι αγρότες μπορούσαν να αγοράσουν όση γη ήθελαν, με ανώτατο όριο τα 80 στρέμματα για ξηρικά εδάφη και τα 40 στρέμματα για αρδευόμενα. Από το 1870 ως το 1911 διανεμήθηκαν 2.650.000 στρέμματα με 370.000 παραχωρητήρια, πράγμα που δείχνει ότι οι φιλοδοξίες ή οι δυνατότητες των αγροτών για απόκτηση καλλιεργήσιμης έκτασης ήταν περιορισμένες αλλά και ο πολυτεμαχισμός της γης ήδη

μεγάλος. Πρέπει να επισημανθεί ότι για τις περιοχές που χαρακτηρίζονταν ως φυτείες, ελαιόδενδρα και αμπέλια, ο μέσος όρος έκτασης των ιδιοκτησιών ήταν σαφώς μικρότερος εκείνων που προορίζονταν για  καλλιέργεια δημητριακών.

Επρόκειτο  όμως για σημαντική διανομή καλλιεργήσιμων γαιών, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με τα 600.000 στρέμματα  εθνικών γαιών που είχαν διανεμηθεί τα προηγούμενα χρόνια, από το 1833 μέχρι το 1870. Ωστόσο  μόνο το 50% περίπου του αντιτίμου των παραχωρούμενων γαιών πληρώθηκε  τελικά στο κράτος από τους

 αγοραστές της εθνικής αυτής ιδιοκτησίας.

Η αναδιανομή  που έγινε έφτασε στο 85% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων στη Μακεδονία και στο 68% στη  Θεσσαλία. Στο  σύνολο της καλλιεργήσιμης γης της χώρας το ποσοστό αυτό ανήλθε  σε 40%. Μετά από  λίγα χρόνια, κάτω από την πίεση του προσφυγικού προβλήματος, η αγροτική μεταρρύθμιση ολοκληρώθηκε και οδήγησε την αγροτική οικονομία  της χώρας σε καθεστώς μικροϊδιοκτησίας. Με τη σειρά της η νέα κατάσταση δημιούργησε νέα προβλήματα.  Οι μικροκαλλιεργητές δυσκολεύονταν να  εμπορευματοποιήσουν την παραγωγή τους και έπεφταν συχνά θύματα των εμπόρων.  Για  να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση προωθήθηκε η ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας, κρατικών οργανισμών παρέμβασης και παραγωγικών συνεταιρισμών. Το αγροτικό  ζήτημα απέκτησε έτσι νέο περιεχόμενο,  χωρίς να προκαλέσει τις  εντάσεις που γνώρισαν άλλα κράτη της Ευρώπης (Ισπανία, Βουλγαρία, Ρουμανία κ.λπ.).

                                             ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΓΓΕΛΟΣ-ΑΝΔΡΕΑΣ ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗΣ