ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 2016

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ  20  ΜΑΙΟΥ  2016

                                                                ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ

                                               <ΠΑΛΛΑΔΙΟ – Α. ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗΣ >

                                                            ΚΥΠΡΟΣ –ΑΘΗΝΑ- ΠΑΤΡΑ – ΑΙΓΙΟ

                                                              ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

Α 1

α) ΝΕΟΤΟΥΡΚΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ:    ΣΕΛ. ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ : 66-67

Οι Οθωμανοί Τούρκοι ανέπτυξαν εθνικό κίνημα, με μεγάλη

καθυστέρηση και με στόχο να προληφθεί ο περαιτέρω ακρωτηριασμός

  της αυτοκρατορίας. Το τουρκικό εθνικό κίνημα εκδηλώθηκε ως αντίδραση στις επεμβάσεις των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων και στην πρόσφατη προσπάθεια των λαών της περιοχής να τερματίσουν την τουρκική κυριαρχία στην Ευρώπη, καθώς και ως ρήξη με το καθεστώς του σουλτάνου , που είχε αποδειχτεί  ανίκανο να

αντιδράσει  αποτελεσματικά εναντίον των εχθρών της  αυτοκρατορίας. Το Νεοτουρκικό Κίνημα του 1908, που  υποσχέθηκε στους λαούς της αυτοκρατορίας ισονομία, ισοπολιτεία και ευρύτατο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, είχε ως στόχο τον εκτουρκισμό της  αυτοκρατορίας. Ο στόχος αυτός εκδηλώθηκε κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913) και κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) και πήρε τη μορφή της εθνοκάθαρσης  της αυτοκρατορίας με την εκδίωξη των χριστιανών  της χώρας

β) ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΟ:  ΣΕΛ. ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ:  107-108

Κατά την ίδια περίοδο η εξωτερική πολιτική της χώρας προσδιοριζόταν, και αυτή, από τις επιπτώσεις της γενικότερης κρίσης στις σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Η ισορροπία που είχε αποκαταστήσει ο Βενιζέλος στο επίπεδο των διμερών επαφών με τους βαλκανικούς γείτονες και με τις μεγάλες δυνάμεις κατέρρεε οριστικά. Η Ελλάδα συνυπέγραψε, στις 9 Φεβρουαρίου1934, το τετραμερές Βαλκανικό Σύμφωνο  με τη Γιουγκοσλαβία, τη Ρουμανία και την Τουρκία,

προκειμένου οι χώρες αυτές να προασπίσουν από κοινού την εδαφική ακεραιότητά τους απέναντι στην ≪ αναθεωρητική ≫ πολιτική που είχε υιοθετήσει η Βουλγαρία. Με τον τρόπο όμως αυτόν η Ελλάδα τασσόταν και συμβατικά υπέρ του ευρύτερου μετώπου που είχε συγκροτηθεί, υπό την ηγεσία της Γαλλίας, από τους οπαδούς της διατήρησης του καθεστώτος  των Συνθηκών της Ειρήνης. Μολονότι η αποφυγή της εμπλοκής σε έναν νέο ευρωπαϊκό πόλεμο φαινόταν να αποτελεί κοινή επιδίωξη όλων των ελληνικών πολιτικών  δυνάμεων, οι μεταβενιζελικές κυβερνήσεις υιοθετούσαν στην πράξη μια τακτική που θα ήταν  δυνατόν να οδηγήσει στο ανεπιθύμητο αυτό αποτέλεσμα.

γ)  ΕΟΚΑ : ΣΕΛ. ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ : 163-164

Την  1η Απριλίου 1955 άρχισε  ο κυπριακός ένοπλος αγώνας από  την ΕΟΚΑ

(Εθνική Οργάνωσις  Κυπρίων Αγωνιστών). Ανώτατος πολιτικός  ηγέτης του

Αγώνα  ήταν ο Μακάριος. Στρατιωτικός  ηγέτης ήταν ο κυπριακής  καταγω-

γής  αρχηγός της ΕΟΚΑ, συνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας,  γνωστός με το

ψευδώνυμο  ≪ Διγενής≫.

Το 1955-1959  έχασαν τη ζωή τους, πολεμώντας για

την ελευθερία, πολλοί  νέοι Έλληνες Κύπριοι, όπως

 ο Γρηγόρης  Αυξεντίου

και ο Κυριάκος  Μάτσης (το 1957 και 1958 αντίστοιχα ) ή

 ο Μιχάλης  Καραολής

και ο Ανδρέας  Δημητρίου (οι πρώτοι που απαγχονίστηκαν  από τους

Βρετανούς  το 1956).

 Ο ίδιος ο Μακάριος  εξορίστηκε από τους Βρετανούς

στις Σεϋχέλλες τον  Μάρτιο του 1956. Η Τουρκία , από την πλευρά  της, δι-

εκδίκησε τη διχοτόμηση  της νήσου. Τον Φεβρουάριο του  1959 η ελληνική

κυβέρνηση του  Κ. Καραμανλή, με υπουργό Εξωτερικών  τον Ευάγγελο Αβέ-

ρωφ-Τοσίτσα , διαπραγματεύτηκε με την Τουρκία  τις Συμφωνίες Ζυρίχης

και  Λονδίνου, που δημιουργούσαν ένα ανεξάρτητο κυπριακό κράτος, αποκλείοντας και την ένωση και τη διχοτόμηση. Η Βρετανία διατήρησε δύο στρατιωτικές βάσεις στη νήσο. Πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέχτηκε ο Μακάριος. Η ανακήρυξη της κυπριακής ανεξαρτησίας έγινε τον Αύγουστο του 1960.

Α2     α)   ΛΑΘΟΣ

          β)  ΛΑΘΟΣ

          γ)   ΣΩΣΤΟ

          δ)   ΛΑΘΟΣ

          ε)   ΣΩΣΤΟ

Β1   :   < ΣΕΛ. ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ : 35-36 >

Τον αρχικό γενικό ενθουσιασμό για τον νεαρό ηγεμόνα από  τη Βαυαρία  σκίασε αργότερα η διάχυτη δυσαρέσκεια ορισμένων κύκλων, οι οποίοι  έκριναν πως θίγονται τα συμφέροντά τους από την πολιτική της  βασιλικής κυβέρνησης. Πολλοί από τους παλαιούς άρχοντες, οι οποίοι είχαν εν πολλοίς  διατηρήσει ή και ενισχύσει

την  προεπαναστατική τους επιρροή και δύναμη κ ατά τη διάρκεια του Αγώ-

να, δεν  έκρυβαν τη δυσαρέσκειά τους, διότι βρέθηκαν  παραγκωνισμένοι

από τα δημόσια  πράγματα. Τα συντηρητικά  αυτά στοιχεία συμμάχησαν

κατά της απόλυτης  μοναρχίας με φιλελεύθερους πολιτικούς και  διανοου-

μένους, οι οποίο ι δυσανασχετούσαν με την άρνηση του  μονάρχη να πα

ραχωρήσει  Σύνταγμα. Συντηρητικοί κύκλοι της Εκκλησίας εξάλλου καλλιέργησαν στον λαό τη δυσαρέσκεια για την πράξη της ανακήρυξης του  αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ελλάδος* και τη διοικητική της αποδέσμευση από το Οικουμε-

νικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Τα ετερόκλητα αυτά στοιχεία του δημόσιου

βίου υποχρέωσαν τον Όθωνα, την 3η Σεπτεμβρίου 1843, διά της στρατιωτικής φρουράς της Αθήνας, να συγκαλέσει εθνοσυνέλευση και να παραχωρήσει Σύνταγμα. Ήταν η αφετηρία του κοινοβουλευτικού βίου της χώρας .Με την επικράτηση της Επανάστασης της 3ηςΣεπτεμβρίου, όπως αποκλήθηκε το στρατιωτικό

αυτό κίνημα,  επανήλθαν στα πράγματα οι παλαιοί άρχοντες, ενδεδυμένοι τον κοινοβουλευτικό μανδύα και πανίσχυροι. Δεν ήταν  όμως τόσο

ισχυροί  απέναντι στον μονάρχη όσο απέναντι στον λαό, επειδή δεν υπήρχαν ακόμη οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη σταθερών  πολιτικών κομμάτων, που θα εξασφάλιζαν ομαλό πολιτειακό βίο  και ουσιαστικό έλεγχο της βασιλικής  εξουσίας. Το Σύνταγμα του 1844, ένα  από τα πιο φιλελεύθερα  Συντάγματα της εποχής,

δεν κατοχύρωνε τη λαϊκή κυριαρχία , επειδή δεν υπήρχαν  σταθεροί πολιτι-

κοί  σχηματισμοί, για να εξασφαλίσουν  την άσκηση της εξουσίας από  την

πλειοψηφία  του κοινοβουλίου.

Β2  < ΣΕΛ: ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ : 154 >

Βέβαια,  στα τέλη της δεκαετίας  του 1940, οι ιδέες της  ευρωπαϊκής ενο-

ποίησης/ολοκλήρωσης δεν είχαν ακόμη μορφοποιηθεί.  Από  τη μία πλευρά,

βρίσκονταν  οι υποστηρικτές της διακυβερνητικής  συνεργασίας, η οποία

απαντά στους  κλασικούς διεθνείς οργανισμούς όπως  ο ΟΗΕ ή το  Συμβούλιο

της Ευρώπης ωστόσο,  οι οργανισμοί αυτοί λειτουργούν με βάση  την αρχή

της ομοφωνίας  και δεν μπορούν να  λειτουργήσουν ως μοχλοί ενοποίησης.

Από την άλλη πλευρά , διατυπωνόταν η ιδέα της  άμεσης δημιουργίας μιας

ευρωπαϊκής ομοσπονδίας· ωστόσο , δεν υπήρχαν ακόμη  οι προϋποθέσεις

της ενότητας και ιδιαίτερα  μια κοινή ευρωπαϊκή οικονομία : αν αποτύγχανε

μια  τέτοια προσπάθεια, τότε όλη  η σύλληψη της ευρωπαϊκής  ενότητας θα

κατέρρεε. Για την ευρωπαϊκή  ενοποίηση η διακυβερνητική συνεργασία  δεν

ήταν αρκετή,  αλλά και η  άμεση ομοσπονδιοποίηση  δεν ήταν εφικτή.

Υπήρχε  όμως και μία Τρίτη  οδός: ο λεγόμενος ≪  λειτουργισμός ≫, που πρέ-

σβευε  ότι  θα έπρεπε να ενοποιηθούν πρώτα  ορισμένοι βασικοί τομείς της οι-

κονομίας,   ώστε να δημιουργηθούν οι πρακτικές  προϋποθέσεις της ενότητας.

Η διαδικασία  αυτή θα συνέβαλε επιπλέον  στην κατοχύρωση της  ευρωπαϊκής

ειρήνης.  Μετά την επιτυχία  σε αυτά τα πεδία θα ερχόταν στο  μέλλον και η

πολιτική  ενότητα. Η αντίληψη  αυτή τέθηκε σε εφαρμογή με  τη δημιουργία

των Ευρωπαϊκών  Κοινοτήτων. Οι εκπρόσωποί  της, όπως:

οι Γάλλοι Ρομπέρ Σουμάν και Ζαν Μονέ,

ο Βέλγος Πολ-Ανρί Σπάακ,

 ο Γερμανός Κόνραντ Αντενάουερ, έμειναν στην ευρωπαϊκή μνήμη ως

   ≪ πατέρες της Ευρώπης≫.

                                               ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ

ΚΕΙΜΕΝΟ Α’

( ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΕΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΟ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ.

ΟΜΩΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΝΕΣ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΟ ΔΙΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΡΙΑ)  

ΚΕΙΜΕΝΟ Β’

(ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΕΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΟ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ.)

Γ1  α) < ΣΕΛ: ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ : 41-42 >

      Ο λόγος για τον οποίο οι επαναστατικές αλλαγές στην τεχνολογία και στην οργάνωση της βιομηχανικής παραγωγής συνέβησαν πρώτα στην Αγγλία είναι ότι εκεί υπήρχαν οι κατάλληλες  συνθήκες. Στην Αγγλία στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας ,όπου συντελέστηκε πρώτα η εκβιομηχάνιση  της

Παραγωγής , παρουσιάστηκαν, στο τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα, μεγάλη αύξηση της ζήτησης βαμβακερών υφασμάτων και ταυτόχρονα αδυναμία των παραγωγών και των εμπόρων να ικανοποιήσουν αυτή τη  ζήτηση. Τεχνολογικά επιτεύγματα ωστόσο έδωσαν τη δυνατότητα μεγάλης αύξησης της παραγωγής κλωστών και υφασμάτων. Τη  μηχανική ανέμη, την ≪ κλώστρια Τζένη ≫, όπως  ονομάστηκε, ακολούθησαν άλλες εφευρέσεις και τεχνολογικές εφαρμογές τους στην παραγωγή, με αποκορύφωμα την ατμομηχανή. Στην Αγγλία εξάλλου υπήρχαν τα απαραίτητα κεφάλαια για επενδύσεις από τη συσσώρευση πλούτου που εξασφάλισε η Εμπορική Επανάσταση.

      β)< ΣΕΛ: ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ: 42 >

          

       Υπήρχε επίσης το διαθέσιμο εργατικό δυναμικό, καθώς και το αγροτικό πλεόνασμα από τις περιφράξεις κοινοτικών γαιών από τους μεγάλους γαιοκτήμονες στα κτήματά τους. Η Αγγλία διέθετε επιπλέον, σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της Ευρώπης,  ελεγχόμενες πηγές πρώτων υλών και αγορές των βιομηχανικών προϊόντων στις αποικίες της, καθώς και τον απαραίτητο εμπορικό στόλο για την ασφαλή  μεταφορά των προϊόντων. Η χώρα αυτή διέθετε ακόμη ένα

εξαιρετικά ανεπτυγμένο σύστημα  πλωτής και οδικής συγκοινωνίας, καθώς και μεγάλες ποσότητες  γαιάνθρακα σε βάθος που επέτρεπε την εξόρυξή  του με τα μέσα της  εποχής. Στην Αγγλία επίσης είχαν ατονήσει οι μεσαιωνικές  συντεχνίες, σε βαθμό που να μην προβάλλουν προσκόμματα στην ανεξέλεγκτη παραγωγή  προϊόντων. Τέλος ,η Αγγλία διέθετε ανεπτυγμένο πιστωτικό  σύστημα, αλλά και νομοθεσία που ευνοούσε την απρόσκοπτη λειτουργία της  αγοράς. Η εκβιομηχάνιση του δευτερογενούς τομέα παραγωγής στην Αγγλία  συντελέστηκε από τον ιδιωτικό τομέα, σε καθεστώς  ακώλυτης λειτουργίας της αγοράς.

     ΚΕΙΜΕΝΟ Α’

( ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΕΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΟ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ.)

ΚΕΙΜΕΝΟ Β’   ΚΑΙ          ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

(ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΝΕΣ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΟ  ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ.

Ο ΠΙΝΑΚΑΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΗΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΟΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ.)

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ’

(ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΝΕΣ ΚΑΙ ΑΜΕΣΟ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ.

ΟΜΩΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΝΕΣ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΟ ΔΙΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ)

Δ1  α)  < ΣΕΛ. ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ :  80-81>

     

      Τελείωσε  έτσι ο Α΄ Παγκόσμιος   Πόλεμος ύστερα

από τεράστιες  καταστροφές και μεγάλες πολιτικές  και κοινωνικές αναστατώσεις. Από τα  65 εκατομμύρια άνδρες που  επιστρατεύτηκαν κατά τη

διάρκεια του  πολέμου πάνω από  10 εκατομμύρια  σκοτώθηκαν στα διάφορα

πεδία των  μαχών και 20  εκατομμύρια τραυματίστηκαν. Τα θύματα  ανάμεσα

στους  αμάχους δεν ήταν λιγότερα από τους  νεκρούς στρατιώτες.

Δυσκολότερο να υπολογιστεί  είναι το ηθικό τίμημα  του πολέμου. Η προβολή  της νίκης ως υπέρτατου σκοπού  που δικαιολογεί όλα τα μέσα  υποβίβασε  τις  βασικές αξίες του δυτικού πολιτισμού . Ο πόλεμος  εξασθένισε και

υπονόμευσε θεσμούς  και αξίες, όπως την κοινοβουλευτική  δημοκρατία, τα

φιλελεύθερα ιδεώδη και την  ελεύθερη οικονομία, και  εισήγαγε ή επέτεινε

άλλους  θεσμούς, όπως τον  κρατικό παρεμβατισμό στην οικονομία  και την

παρέμβαση  των στρατιωτικών στην πολιτική.

       β)< ΣΕΛ.ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟΥ:   81 >

Ο πόλεμος  οδήγησε επίσης στην  αναθεώρηση πολλών αρχών και δογμάτων που ρύθμιζαν έως τότε τις  διεθνείς σχέσεις. Η δήλωση του  προέδρου

των ΗΠΑ Ουίλσον  (Woodrow Wilson) για την  αυτοδιάθεση των λαών (τα περίφημα ≪    14 σημεία ≫), που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο  του 1918, προσέδωσε

ιδεολογική  υπόσταση στη σύρραξη και επιτάχυνε  την αποσταθεροποίηση

και τη διάλυση  των δύο πολυεθνικών αυτοκρατοριών της  Ευρώπης, της

Αυστροουγγαρίας  και της Οθωμανικής  Αυτοκρατορίας.

Το κόστος του πολέμου αποδείχτηκε  πολύ μεγαλύτερο από  αυτό που

Μπορούσαν  να υπολογίσουν το 1914 οι  αντίπαλοι. Τόσο οι  εδαφικές υποσχέσεις όσο  και τα δάνεια περιέπλεξαν  ακόμη περισσότερο τις διακρατικές σχέσεις,  αύξησαν τις ξένες επιρροές και  επεμβάσεις και υποβίβασαν

Γενικά  το επίπεδο των διεθνών σχέσεων.

 Για να  κερδηθούν η Ιταλία και η Ελλάδα, οι Σύμμαχοι προέβησαν σε  παραχωρήσεις σε βάρος της Αυστρίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι οποίες  δεν ήταν δυνατόν να ικανοποιηθούν χωρίς να προκαλέσουν  αναστατώσεις που δε συνέφεραν ούτε στους ηττημένους ούτε στους  νικητές.  Ανάλογες ήταν οι επιδράσεις των συγκρουόμενων συμμαχικών υποσχέσεων στους Άραβες και στους Εβραίους.

 Τόσο η Βρετανία όσο  και η Γαλλία, αλλά  κυρίως η πρώτη,  υποστήριξαν

την  επανάσταση των Αράβων και  προώθησαν την εθνική αποκατάστασή

τους , ενώ παράλληλα υποσχέθηκαν  (η Βρετανία ανέλαβε επίσημα το 1917)

να προωθήσουν την ίδρυση  εθνικής εστίας των  Εβραίων

                                         ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ :             ΑΓΓΕΛΟΣ -ΑΝΔΡΕΑΣ ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗΣ