ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ 2022

                                                                     ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α 

Α1 

Σύμφωνα με το συγγραφέα του κειμένου είναι σημαντικό να μαθαίνουμε ιστορία διότι η αξία και τα ιδανικά που πηγάζουν μέσα από αυτήν είναι τα θεμέλιά μας ,οι ρίζες μας. Το πιο ουσιαστικό στον άνθρωπο είναι να την  μαθαίνει ώστε να μη γίνεται < σκλάβος > της και σιδηροδέσμιος του παρελθόντος που είναι καταδικασμένος να τα βιώσει ενώ θα μπορούσε να αποφύγει τυχόν λάθη εάν είχε την απαιτούμενη γνώση. Η γνώση της ιστορίας σε κάνει δυνατό  άνθρωπο με ανοικτούς ορίζοντες αρκεί να το θες. Η δύναμή της λοιπόν είναι να σε οδηγήσει στο πνευματικά βέλτιστο ώστε να συνεχίσεις να σκέφτεσαι και να κρατάς τις αρχές και τα πιστεύω σου.

ΘΕΜΑ Β 

Β1  α ΛΑΘΟΣ 

       β ΛΑΘΟΣ 

       γ ΣΩΣΤΟ

       δ ΣΩΣΤΟ

       ε ΣΩΣΤΟ

Β2 α < Γιατί να μαθαίνουμε ιστορία ; > O τίτλος του κειμένου με τη χρήση του ερωτηματικού ( σημείο στίξεως ) δηλώνει απορία, προβληματισμό και πληροφορία. Ο συγγραφέας λοιπόν μέσα σε όλη του αυτή τη δίκαια αγανάκτηση και συνάμα τον έντονο προβληματισμό του προσπαθεί να κινητοποιήσει κάθε σκεπτόμενο και κάθε ενεργό- πνευματικό ή και μη - πολίτη που έχει ακόμα την ανάγκη για μάθηση και γνώση της αντικειμενικής ιστορίας.

      β. Η παρεμβολή του ευθέος λόγου στο τέλος της πρώτης πρώτης παραγράφου δηλώνει την αμεσότητα , δημιουργεί σχέση οικειότητας με τον αναγνώστη, προσδίδει ζωντάνια, αμεσότητα, παραστατικότητα, διαλογικό και θεατρικό χαρακτήρα στο κείμενο, ελκύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και δημιουργεί τις συνθήκες για συναισθηματική ταύτιση, εφόσον τον βοηθάει να προσεγγίσει το κείμενο βιωματικά. Κλείνοντας για το συγγραφέα είναι ύψιστο λειτούργημα η κινητοποίηση της εμβάθυνσης της ιστορίας αρκεί να το θέλουμε πραγματικά να ασχοληθούμε μαζί της.

Β3   Η συντάκτρια προσπαθεί  να ευαισθητοποιήσει και να προβληματίσει το δέκτη αναφορικά με το ρόλο της επετείου ώστε να κρατήσει  άσβεστη τη μνήμη. Για να το πετύχει αυτό  επικαλείται το συναίσθημα του αναγνώστη, αξιοποιώντας αντίστοιχα μέσα. Αρχικά, εντοπίζεται η πρώτο – πρόσωπη  αφήγησης («Για να επανέλθω…», «Για να δώσω…», «ας πω…») που προσδίδει εξομολογητικό ύφος, με μορφή εσωτερικού μονολόγου χωρίς  κάποιον συγκεκριμένο αποδέκτη. Στη συνέχεια  ανιχνεύονται σχήματα λόγου, όπως η προσωποποίηση («η επέτειος… είναι μια μέρα… Πάει παντού», «Παρελαύνουν οι Θερμοπύλες…») και οι μεταφορές ([η επέτειος] «είναι δωρεάν μεταφορικό μέσο…», «την πιο εγκόσμια μορφή στην επέτειο.») που αισθητοποιούν το μήνυμα,  και καθιστούν το  ύφος άμεσο και ζωντανό. Τέλος, η ύπαρξη ασύνδετου σχήματος («Τιμά τους ήρωες,… στον άγνωστο στρατιώτη», «-ιδού η νύφη…κοντά η ενηλικίωση») δίνει στο λόγο ζωηρότητα, παραστατικότητα ,έντονο παλμό, και καθιστά  το συναισθηματικό φορτίο  συγκινησιακό

ΘΕΜΑ Γ 

Γ1  Στο λογοτεχνικό απόσπασμα,  το «ταγάρι» ως σύμβολο αντιπροσωπεύει  την οικογένεια της αφηγήτριας για  το χρονολογικό σύνδεσμο ανάμεσα σε τέσσερις καταστάσεις - γενιές . Έχουμε λοιπόν την προγιαγιά («το είχε φτιάξει η δική της μαμά στον αργαλειό»),  τη γιαγιά («Ήταν μέρος της προίκας της») και τέλος η νεότερη γενιά – αφηγήτρια («Το βρήκα καταχωνιασμένο σε μια παλιά κασέλα»).  Παρατίθεται σύντομος διάλογος (ερωταπάντηση) γιαγιάς – εγγονής στο κλείσιμο του αποσπάσματος («Της λέγω γιαγιά …τι θα έχω παραπάνω εκεί;»), στοιχείο δραματικότητας – θεατρικότητας, ώστε να δηλωθεί η απαξίωση της γιαγιάς προς το σύγχρονο αστικό περιβάλλον. 

Περαιτέρω, στο κείμενο ανιχνεύεται εναλλαγή χρονικών επιπέδων – γενεών (πρώτη παράγραφος: παρόν, δεύτερη παράγραφος: αναδρομή «Της έδειξα το ταγάρι… Η γιαγιά.» και επιστροφή στο τώρα («Εν τω μεταξύ…εκεί»)).

 Μέσω αυτών των χρονικών επιπέδων αποτυπώνεται η ιστορία του ταγαριού – συμβόλου, που ξεκινά ως στοιχείο παράδοσης («αργαλειός», «προίκα») βαμμένο με «φυτικές βαφές», δείγμα αυθεντικού σεβασμού στο περιβάλλον, κατόπιν μετεξελίσσεται σε στοιχείο χρηστικό και σύμβολο νεανικής επαναστατικότητας («Στα φοιτητικά της χρόνια…επίσης»), ώσπου η εγγονή αφηγήτρια το βγάζει από την αφάνεια («τι βρήκα καταχωνιασμένο σε μια παλιά κασέλα») αγνοώντας την αξία του και χωρίς να αποκαλύπτεται στο τέλος της ιστορίας η στάση της έναντί του

. Αν ήμασταν στη θέση της αφηγήτριας, εκτιμώντας ότι είχα την τύχη να βρεθεί στην κατοχή μου ένα οικογενειακό κειμήλιο (ταγάρι), ζωντανό στοιχείο της παράδοσης, σίγουρα θα το κρατούσα, ώστε να αποτελέσω -με τη σειρά μου- το συνδετικό κρίκο στη διαδικασία διατήρησης του παρελθόντος. 

ΘΕΜΑ Δ

Δ1                                         Άραγε ,είναι < ζωντανή> ακόμα η ιστορία ;

Συχνά πυκνά ακούμε φράσεις όπως «η ιστορία μας διδάσκει ότι …», «το δίδαγμα της ιστορίας…», «όποιος δεν διδάσκεται από την ιστορία είναι υποχρεωμένος να την ξαναζήσει» κοκ. Όσοι τα λένε φαντάζονται, πώς η ιστορία είναι έκθεση ,ιδίως γραπτή , που αναφέρεται σε πρόσωπα ,έθνη, χώρες και αφορά όλους τους τομείς της ζωής τους καθώς επίσης πως είναι η επιστήμη που ασχολείται και ερευνά με την εξακρίβωση και την ερμηνεία των γεγονότων του παρελθόντος.

 Ήδη αρχίζει και φαίνεται προβληματική η άποψη πως η ιστορία διδάσκει. Και δεν διδάσκει γιατί δεν έχει φωνή, δεν έχει τη δική της φωνή.  Πάντα κάποιος από εμάς την ερμηνεύει και στη συνέχεια ο ίδιος ή κάποιος άλλος τη διδάσκει. Φυσικά στο βαθμό που έχουμε γνώση των παρελθόντων γεγονότων, μπορούμε όλοι να τα ερμηνεύσουμε, δηλαδή να προσδιορίσουμε το νόημα και τη σημασία τους. Και είναι προφανές πως ανάλογα με την υποδομή μας, ερμηνεύουμε και μεταδίδουμε διαφορετικά αυτό που λέμε «ιστορία».

Υπενθυμίζουμε πως  τον  πολιτισμό  τον  δημιουργεί  ο  άνθρωπος.  Όμως  εδώ  μπαίνει   το  ερώτημα,  αν  τον 

 δημιουργεί  σαν  ξεχωριστό  άτομο  ή  με  την  ιδιότητα   του  απρόσωπου  κοινωνικού  συνόλου. Η  ιστορική   γνώση  διατηρεί  ανεξίτηλες  στη  μνήμη  ενός  λαού,  τόσο  την  ιδιαίτερη   ιδιοσυγκρασία  του  όσο  και  την εθνική  του ταυτότητα .Αυτή  η  γνώση  διατήρησε       ανέπαφη  την ελληνική  γλώσσα, αλλά  και  την ελληνική ορθόδοξη  ταυτότητα  στη  μακραίωνη  δουλεία  του  έθνους  μας.Η  ιστορική   παράδοση  κάνει  γνωστά   τα  μεγάλα  επιτεύγματα,  αλλά  και  τα  προβλήματα  του  παρελθόντος.  Από  αυτή  τη  γνώση  όμως,  προκύπτει  και  ένα  ηθικό  δίδαγμα.  Η  ανάγκη  συνεργασίας  ανάμεσα   στα  μέλη  μιας  κοινωνίας,  για  να  επιτευχθεί  κοινωνική - πνευματική - πολιτιστική  πρόοδος,  αλλά  και  συνεργασία  και  κατανόηση  ανάμεσα   στους  λαούς  για  την  παγκόσμια   ευημερία  και  τη  διατήρηση - διαφύλαξη  της  ειρήνης.   Η  ανθρωπότητα  μόνο  ενωμένη  μεγαλουργεί

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Α.ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗΣ