ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ 2020

ΑΡΧΑΙΑ 2020-06-17

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ

Α1α.

       1.     Λ. « ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι παντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει».

      2.    Λ. «ὑπὸ δὲ τῆς περιαγωγῆς χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται.                                                                                                                            3.  Σ «ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη·»

 «Τούτου τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, αὐτοῦ τέχνη ἂν εἴη, τῆς περιαγωγῆς, τίνα τρόπον ὡς ῥᾷστα τε καὶ ἀνυσιμώτατα μεταστραφήσεται»

Β.

1. «τινὲς ἐπαγγελλόμενοί»

2. «τὸ ὄργανον»

Β1.

Ο Σωκράτης καταλήγοντας στο συμπέρασμα του συλλογισμού του ορίζει την παιδεία ως την τέχνη που θα βοηθήσει την ψυχή στη μεταστροφή της από τον κόσμο των αισθητών όντων στον νοητό κόσμο των Ιδεών, ώστε να καταφέρει να θεαθεί τις Ιδέες και την Ιδέα του Αγαθού (το όν είναι το υπαρκτό, αυτό που πραγματικά υπάρχει. Για τον Πλάτωνα αυτό που πραγματικά υπάρχει είναι μόνο οι Ιδέες, όχι τα αισθητά. Η αναζήτηση του αληθινά υπαρκτού αποτέλεσε εξ αρχής για τη φιλοσοφία μέγα ερώτημα, το λεγόμενο οντολογικό ερώτημα). Αντικείμενο της διερεύνησης θα ήταν με ποιο τρόπο θα επαναπροσανατολιστεί η ψυχή όσο γίνεται πιο εύκολα. Η έννοια της μεταστροφής κατά τον Πλάτωνα έχει φιλοσοφική βαρύτητα, διότι δείχνει πως η γνώση και η παιδεία, καθώς στρέφεται στον κόσμο, οφείλει να έχει πάντα καθολικό χαρακτήρα  και να μην εξαντλείται σε προσέγγιση από μια επιμέρους οπτική γωνία. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η χρήση του δεοντολογικού ρηματικού επιθέτου περιακτέον, το οποίο όμως δεν προτρέπει απλώς σε μια ευρύτερη θέαση, αλλά αποβλέπει σε μια μεταστροφή της ψυχής από τον κόσμο των αισθήσεων προς τον κόσμο των Ιδεών. Πρόκειται, όπως και στην περίπτωση της παιδείας, για μια στροφή όλης της ύπαρξης προς τον ήλιο, προς το αγαθό-για μια επώδυνη πορεία.. Λίγο παρακάτω ο Πλάτων θα ονομάσει την άνοδο της ψυχής προς το όντως Ον, «μεταστροφή/επιστροφή της ψυχής από μια νυχτερινή μέρα στην αληθινή μέρα»- και αυτή είναι η «αληθινή φιλοσοφία».

Β2.

Ο Σωκράτης εδώ διατυπώνει την άποψη πως οι σοφιστές είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι μέσα στη ψυχή δεν υπάρχει γνώση και ότι κατά κάποιο τρόπο τη γνώση την βάζουν αυτοί στην ψυχή (την εμφυτεύουν: ἐν τῇ ψυχῇ, ἐντιθέναι, ἐντιθέντες) σαν να έβαζαν όραση σε μάτια τυφλών. Με τη χρήση της πρόθεσης ἐν («οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης / τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ») ο Πλάτων τονίζει ότι δεν πιστεύει ότι ο άνθρωπος αποκτά τη γνώση ως πληροφορία που λαμβάνει χώρα έξωθεν, αλλά ότι την ανακαλύπτει και την παράγει μέσα του. Γι’ αυτό και αυτήν την έντονα βιωματική γνωστική διαδικασία την ονομάζει συμβολικά ἀνάμνησιν (Φαίδων 76a). Οι σοφιστές ισχυρίζονται ότι εμφυτεύουν με τη διδασκαλία στην ψυχή γνώσεις. Ο Σωκράτης κάνοντας έναν δριμύ υπαινιγμό εναντίον των σοφιστών οι οποίοι έχουν ως επάγγελμα τους τη μόρφωση, έναντι αδρής αμοιβής αποτυπώνει και αισθητοποιεί την άποψη του για τον τρόπο με τον οποίο μεταδίδεται η γνώση από τους σοφιστές με μια παρομοίωση. Παρομοιάζει τον ισχυρισμό τους σαν κάτι εντελώς αδύνατον, όπως αν προσπαθεί κανείς να μεταδώσει την ικανότητα της όρασης στα μάτια ενός τυφλού.

Β3.

1.     Α.

2.    Γ.

3.    Β.

4.    Β

5.    Γ.

Β4.

 Α

φανόν: φάσμα,

ἀνασχέσθαι: ανακωχή,

περιακτέον: άξονας,

τετραμμένῳ: ανατροπή

ἐντιθέντες: παρακαταθήκη,

ἀπόλλυσιν: απώλεια

Β.

Η κυβέρνηση δεν εκπλήρωσε πολλές από τις επαγγελίες της.

Τα μαθηματικά εντάσσονται στις θετικές επιστήμες

Β5.

Οι απόψεις του Δελμούζου σχετικά με το σκοπό της παιδείας(να κάνει καλύτερη τη ζωή του ανθρώπου) που παρουσιάζουν ομοιότητες με τις αντίστοιχες πλατωνικές απόψεις είναι οι εξής:

Όπως ο Πλάτων αναφέρει ότι κάθε άνθρωπος έχει μέσα στην ψυχή του τη δύναμη να μαθαίνει («σημαίνει ταύτην τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ καὶ τὸ ὄργανον ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος»)και το κατάλληλο για τη μάθηση όργανο ώστε να αντέξει η ψυχή να αντικρίσει το ον και το πιο κατάφωτο ον (δηλαδή το Αγαθό) έτσι και ο Δελμούζος αναφέρει ότι «η ψυχική καλλιέργεια και η ελευθερία δεν έρχονται έτοιμα απ’έξω, παρά είναι καρπός που ωριμάζει μέσα μας ολοένα και περισσότερο με αδιάκοπη ατομική προσπάθεια» ώστε στο τέλος φτάνει και υψώνεται προς τον ελεύθερο άνθρωπο(«με προσπάθεια….. προς τον ελεύθερο άνθρωπο»).

Παράλληλα όπως ο Πλάτων αναφέρει πως η διανοητική δύναμη του ανθρώπου αποβαίνει χρήσιμη και ωφέλιμη -ως αρετή της ψυχής- όταν επιτευχθεί η σωστή μεταστροφή («σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη·») έτσι και ο Δελμούζος αναφέρει πως στο ιδανικό φτάνει κανείς ή περισσότερο ή λιγότερο ανάλογα με τη δύναμή του. Και το «πλησιάζει πάντα με τη δική του ιδιότυπη μορφή, που πηγάζει και ορίζεται από τα διαλεχτά και γόνιμα στοιχεία που κλείνει μέσα του». Συνεπώς για να φτάσει κανείς στο ιδανικό που είναι να κάνει καλύτερη τη ζωή του απαιτείται προσωπική δύναμη που προκύπτει από τα καλύτερα στοιχεία που δουλεύει εντός του ο καθένας μας. 

Γ .ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ.

Γ1.

Και αν κάποιος με ρωτούσε· «Αλήθεια, αν κάποιος αδικεί την πόλη, υποστηρίζεις ότι τάχα πρέπει και με αυτόν να έχουμε ειρήνη;» Δε θα το ισχυριζόμουν· όμως, υποστηρίζω ότι πράγματι πολύ πιο γρήγορα θα τιμωρούσαμε αυτούς, αν συμπεριφερόμαστε χωρίς να αδικούμε κανέναν· γιατί δε θα είχαν κανέναν σύμμαχο.

Γ2.

 Είχαν εισρεύσει πολλά χρήματα στην πόλη, ενώ στην περίοδο του  πολέμου όλα τα έσοδα είχαν κατασπαταληθεί. Εξαιτίας του πολέμου και των αναγκών του ,έχουν δαπανηθεί όσες οικονομίες είχαν εξασφαλιστεί , ενώ χάρη της ειρήνης στη θάλασσα αυξήθηκαν τα έσοδα της πόλης με αποτέλεσμα την   κοινωνική ευημερία. Τέλος, η επιλογή της ειρήνης, κατά τον Ξενοφώντα, θα εξασφαλίσει και πολιτικά οφέλη, εφόσον οι εχθροί της πόλης θα απομονωθούν και θα μείνουν χωρίς συμμάχους.

Γ3.α.

 ἐκλιπούσας: ἐξέλειπες

 εἰσελθούσας: εἰσῄεις, εἰσῄεισθα

 καταδαπανηθείσας: κατεδαπανῶ

 β.       

                      Θετικός βαθμός                                   Υπερθετικός βαθμός 

μᾶλλον:                    μάλα                                                          μάλιστα    

  θᾶττον:         ταχέως (ταχύ, τάχα)                                             τάχιστα

γ.

 τις:                                               τισί(ν)

 προσόδους:                             αἱ πρόσοδοι

πολίταις:                                  (ὦ) πολῖτα

Γ4.α

  ἤ είρήνην:     

           Δεύτερος  όρος σύγκρισης που εκφέρεται με    ἤ και  ομοιόπτωτα με τον πρώτο όρο (πόλεμον) μέσω του συγκριτικού τύπου: κερδαλεώτερον.

Επομένως, λειτουργεί ως Υποκείμενο του απαρεμφάτου «εἶναι». Άρα έχουμε το φαινόμενο της ετεροπροσωπίας.

 ταῦτα:

 Υποκείμενο του ρήματος  (ἄν κριθείη). Έχουμε το φαινόμενο της αττικής  συντάξεως .

 τῶν προσόδων:

 Γενική διαιρετική στο «πολλάς» .

ἄγειν:

  Τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα «χρή».

β.

ἀνενεχθέντα:

κατηγορηματική μετοχή ως κατηγορηματικός προσδιορισμός στο αντικείμενο «χρήματα» του ρήματος «εὑρήσει».

 γ.

«πῶς ἄν ἄμεινον ταῦτα κριθείη»:

Δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. Έχει ρόλο αντικειμένου στο ρήμα  «οὐκ οἶδα».

«ὡς χρή καί πρός τοῦτον είρήνην ἄγειν»:

 Δευτερεύουσα ειδική πρόταση κρίσεως. Έχει ρόλο αντικειμένου στο ρήμα «λέγεις».

 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ

                           ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ