ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ < ΠΑΛΛΑΔΙΟ - Α. ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗΣ>: Ιουνίου 2017

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 2017

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΑ 19 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ

Α1

α) Ελληνοσερβική Συμμαχία : ( σελ. σχολικού βιβλίου :70 και 73 )

Η Βουλγαρία ωστόσο αρνιόταν κάθε συζήτηση για μείωση της έκτασης των εδαφών που έκρινε πως της ανήκαν, σύμφωνα με τη συνθήκη της 28ης Φεβρουαρίου/13ης Μαρτίου 1912 που είχε υπογράψει με τη Σερβία, και προέβαινε σε προκλήσεις σε βάρος των Ελλήνων και των Σέρβων. Οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Σερβίας

Πραγματοποίησαν για τον λόγο αυτόν ανεπίσημες επαφές, οι οποίες κατέληξαν την 18η Μαΐου/1η Ιουνίου στην Ελληνοσερβική

Συμμαχία, συνθήκη φιλίας και αμυντικής συμμαχίας, που έκρινε εν τέλει την

έκβαση των διαφορών μεταξύ των συμμάχων του πολέμου κατά της Τουρκίας. Με τη συνθήκη αυτή οι δύο χώρες προσέφεραν την αμοιβαία εγγύηση ότι θα κρατήσουν οριστικά τις εδαφικές τους κτήσεις και ανέλαβαν την υποχρέωση, σε περίπτωση που ένα από τα δύο συμβαλλόμενα μέρη δεχόταν επίθεση από τρίτη χώρα, να παράσχουν τη βοήθειά τους αμοιβαίως και να μη συνάψουν χωριστή ειρήνη με την επιτιθέμενη χώρα παρά μόνον από κοινού. Η ελληνοσερβική συνθήκη ήταν δεκαετούς ισχύος και μυστική.

β) Συμφωνία της Καζέρτας : ( σελ. σχολικού βιβλίου : 135- 136 )

Προκειμένου να κατευνάσει τις αντιθέσεις, ο Γεώργιος Παπανδρέου περιέλαβε στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση εκπροσώπους όλων των αντιμαχόμενων μερίδων. Κατά το Σύμφωνο εξάλλου που συνομολογήθηκε στην Καζέρτα της Ιταλίας, στις 26 Σεπτεμβρίου 1944, μεταξύ των συμμαχικών και των ελληνικών πολιτικών και στρατιωτικών αρχών —με τη συμμετοχή εκπροσώπων του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ— ανατέθηκε η διοίκηση των στρατιωτικών δυνάμεων στην Ελλάδα στον Βρετανό στρατηγό Σκόμπυ.

γ) Συμβούλιο της Ευρώπης : ( σελ. σχολικού βιβλίου : 154 )

Τα γιγάντια προβλήματα της ανασυγκρότησης και της ανοικοδόμησης, καθώς και η ανάγκη για εδραίωση της δημοκρατίας απαιτούσαν μια συνεργασία που θα υπερέβαινε τα στενά εθνικά σύνορα. Εξάλλου, η επιτυχία του Σχεδίου Μάρσαλ κατέδειξε τα οφέλη της κοινής προσπάθειας. Τον Μάιο του 1949 ιδρύθηκε το Συμβούλιο της Ευρώπης, διεθνής οργανισμός που αποσκοπεί στην ανάδειξη της κοινής ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς και στην προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Α2

α) Τα φιλελεύθερα κινήματα προωθούσαν συνταγματικούς θεσμούς.

ΣΩΣΤΟ

β) Το 1832 το ελληνικό κράτος περιλάμβανε τη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο και τα Επτάνησα.

ΛΑΘΟΣ

γ) Η Βιομηχανική Επανάσταση στην Αγγλία συντελέστηκε πρώτα στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας.

ΣΩΣΤΟ

δ) Η Τρίτη Διεθνής ή Κομμουνιστική Διεθνής ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 1919 με στόχο την προαγωγή της διεθνούς επανάστασης εναντίον του καπιταλισμού.

ΣΩΣΤΟ

ε) Οι Γερμανοί εξαπέλυσαν την «εαρινή» επίθεση εναντίον της Ελλάδας τον Μάρτιο του 1941.

ΛΑΘΟΣ

ΘΕΜΑ Β1 ( σελ. σχολικού βιβλίου : 60 )

Τέσσερις ήταν κατά κύριο λόγο οι παράγοντες που επιβράδυναν ή και

απέτρεπαν τον εκσυγχρονισμό των θεσμών και την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας:

α) οι τεταμένες σχέσεις της αφενός με τις

μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης και αφετέρου με τις γειτονικές χώρες,

β)η πολιτική αστάθεια,

γ) η ανασφάλεια στην ύπαιθρο και

δ) η χαμηλή πίστη της χώρας διεθνώς.

Εκσυγχρονισμός αυτή την εποχή σήμαινε κυρίως δημιουργία ισχυρού τακτικού στρατού και πολεμικού ναυτικού, ανάπτυξη οδικού

και σιδηροδρομικού δικτύου, καθώς και ταχυδρομικού και τηλεγραφικού

δικτύου, εισαγωγή νέων καλλιεργητικών μεθόδων στη γεωργία, εμπέδωση

της τάξης και της ασφάλειας στις μετακινήσεις και στις μεταφορές και

ανάπτυξη του πιστωτικού συστήματος και της διεθνούς πίστης της χώρας.

ΘΕΜΑ Β2 ( σελ. σχολικού βιβλίου : 86-87-88 )

Οι συνέπειες των συνθηκών ειρήνης του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ο εθνικισμός και οι αρπακτικές διαθέσεις των νικητών και των νεόκοπων χωρών είχαν και τούτη τη συνέπεια, που αποδείχτηκε μοιραία για την ειρήνη: δημιούργησαν πληθώρα μειονοτήτων σε πολλές χώρες. Μετά το 1919 πάνω από 25 εκατομμύρια κάτοικοι της Ευρώπης συνιστούσαν τις διάφορες μειονότητες

Της ηπείρου. Στις συνθήκες ειρήνης, καθώς και στον καταστατικό χάρτη της

Κοινωνίας των Εθνών (ΚΤΕ), προβλέφτηκαν εγγυήσεις για τις μειονότητες,

Αντίθετες ωστόσο προς την αρχή της εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας.

Η κατάσταση αυτή οδήγησε σύντομα σε προστριβές και συγκρούσεις, ιδιαίτερα από τη στιγμή που οι ηττημένες δυνάμεις άρχισαν να συνέρχονται από τον πόλεμο και να ξεφεύγουν από τον έλεγχο της Γαλλίας και της Βρετανίας. Δημιουργήθηκαν έτσι οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του αναθεωρητισμού, της μεταπολεμικής δηλαδή πολιτικής των δυσαρεστημένων χωρών, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ουγγαρίας και της Βουλγαρίας, οι οποίες

Προσπαθούσαν να αναθεωρήσουν το εδαφικό καθεστώς που είχε προέλθει

από τις συνθήκες ειρήνης του Μεγάλου Πολέμου.

Η Γερμανία, ειδικά, είχε πρόσθετους λόγους να επιθυμεί την αναθεώρηση

ή και την κατάργηση της συνθήκης ειρήνης που είχε υποχρεωθεί να υπογράψει, επειδή, εκτός από την απώλεια εδαφών, την πολεμική αποζημίωση

και την αποστρατικοποίηση της Ρηνανίας, υποχρεώθηκε να διαλύσει την

πολεμική της μηχανή και να διατηρεί περιορισμένες μόνο στρατιωτικές

δυνάμεις. Ο αφοπλισμός της Γερμανίας, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η

χώρα καταδικάστηκε επίσημα ως υπεύθυνη για τον πόλεμο και για τις συνακόλουθες καταστροφές, προσέβαλε τους Γερμανούς και ευνόησε την ανάπτυξη ακραίων εθνικιστικών κινημάτων, με πρώτο και κύριο το ναζιστικό, που υπονόμευσαν τη Γερμανική Δημοκρατία της Βαϊμάρης* και οδήγησαν τελικά στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Διαφορετικά προβλήματα προκάλεσε η συνθήκη ειρήνης των νικητών με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η απώλεια εδαφών, που προσαρτήθηκαν σε άλλες χώρες ή αποτέλεσαν ανεξάρτητα κράτη, σε συνδυασμό με την ταπεινωτική μεταχείριση από τους Συμμάχους, ευνόησε την ανάπτυξη ενός εθνικιστικού κινήματος με επικεφαλής τον Μουσταφά Κεμάλ (τον γνωστό ως Ατατούρκ), το οποίο μεταμόρφωσε την Τουρκία σε εθνικό κράτος. Το κεμαλικό εθνικιστικό καθεστώς προώθησε την οργάνωση ισχυρού στρατού, ο οποίος αμφισβήτησε δυναμικά την ελληνική στρατιωτική παρουσία στη Μικρά Ασία, που είχε δημιουργηθεί με εντολή των Συμμάχων από την άνοιξη του 1919 και για τα επόμενα τρία χρόνια.

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΘΕΜΑ Γ1 ( σελ. σχολικού βιβλίου : 100 )

Η άλλη πρόταση, με αφετηρία διαφορετική, αλλά αντίθετη και αυτή στις

θεμελιακές αρχές του φιλελευθερισμού, είχε διατυπωθεί από τον Μπενίτο

Μουσολίνι, εμπνευστή της φασιστικής ιδεολογίας: έξαρση του εθνικισμού,

Διεκδίκηση στο όνομα του ≪ δικαιώματος ≫ των Ιταλών να δημιουργήσουν

ισχυρό κράτος· έξαρση της δύναμης και της βίας ως παραγώγων της πολιτικής· επίκληση συνθημάτων υπέρ της κοινωνικής ισότητας — κατά παραφθορά του σοσιαλιστικού δόγματος. Η άνοδος των φασιστών στην εξουσία

συνδέεται άμεσα με την ανησυχία που είχε προκαλέσει σε ισχυρή μερίδα

της κοινής γνώμης η αίσθηση, αφενός, ότι η Ιταλία είχε αδικηθεί από τους

νικητές συμμάχους μετά τη λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου και ο φόβος,

αφετέρου, μήπως διαταραχτεί η κοινωνική τάξη από τις ταραχές και τις

απεργίες που είχαν ξεσπάσει. Η βαθμιαία ταύτιση κόμματος και κράτους θα

απολήξει στην ολοκληρωτική κατάλυση των δημοκρατικών θεσμών και στη

δημιουργία ενός προτύπου για τους οπαδούς του αυταρχισμού.

Ο φασισμός ( ιστορικό παράθεμα σχολικού βιβλίου )

≪ Ο φασισμός αποτελούσε άρνηση του φιλελευθερισμού, της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού. Κατά τον Μουσολίνι και τον βασικό θεωρητικό του ιταλικού φασισμού Τζεντίλε (Giovanni Gentile), τα συστήματα αυτά θυσιάζουν τα ιδεώδη της κοινότητος και του έθνους στο όνομα μιας ελευθερίας που ευνοεί τον κατακερματισμό της κοινότητος και την ανάπτυξη του ατομικισμού και του υλισμού.

Ο φασισμός, αντίθετα, κατοχυρώνει την ελευθερία διά

του αυταρχισμού και ευνοεί τον ηρωισμό και την ανωτερότητα διά της πειθαρχίας και της θυσίας. Επρόκειτο, βέβαια, για θέσεις που δεν συμβιβάζονταν με την κοινή

λογική ούτε μπορούν ν’ αποδειχθούν. Ο φασισμός όμως,

κατά τους θεωρητικούς του, ήταν εχθρός του ορθολογισμού. “Κράτος”, “ισχύς”, “θάρρος”, “αίμα”, “θυσία”, “πειθαρχία”, “νίκη” και “θέληση” ήσαν οι προσφιλείς έννοιες των

θεωρητικών του φασισμού. Κατά τον [ Μπενεντέτο ] Κρότσε, τον μεγάλο Ιταλό στοχαστή της περιόδου αυτής, επρόκειτο για ακατανόητο

και παράδοξο μίγμα προτροπών, στείρες ανατάσεις προς

έναν πολιτισμό χωρίς θεμέλια, μυστικιστική αποχαύνωση και κυνισμό≫.

Ι.Σ. Κολιόπουλος, Νεώτερη Ευρωπαϊκή

Ιστορία, 1789-1945,

Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1993,

σ. 344-345.

ΘΕΜΑ Δ1 ( σελ. σχολικού βιβλίου : 158-159 )

Η δικτατορία των συνταγματαρχών, 1967-1974. Η δικτατορία βρισκόταν

υπό την ηγεσία των συνταγματαρχών Γεωργίου Παπαδόπουλου και Νικολάου Μακαρέζου και του ταξίαρχου Στυλιανού Παττακού . Σε σύντομο χρονικό

διάστημα οι δικτάτορες απέκτησαν τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού

και του στρατού. Καταπατώντας τα δημοκρατικά δικαιώματα των πολιτών,

η δικτατορία αποτέλεσε μια οδυνηρή περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Επίσης, η χώρα απομονώθηκε διεθνώς, ιδίως στην Ευρώπη: η σύνδεση με την

ΕΟΚ ≪ πάγωσε ≫ και η Ελλάδα εκδιώχτηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Μόνον οι ΗΠΑ εξακολουθούσαν να τηρούν μια στάση ανοχής προς τους δικτάτορες. Αυτό προκάλεσε την αντίδραση του ελληνικού λαού, που απέδωσε στις ΗΠΑ την επιβολή και την επιβίωση του τυραννικού καθεστώτος.

Ο ελληνικός πολιτικός κόσμος αντιτάχθηκε έντονα και αντιστάθηκε στη

δικτατορία, με πρωτοστάτες τον Γεώργιο Παπανδρέου (η κηδεία του, το

1968, μετατράπηκε σε συλλαλητήριο κατά του καθεστώτος), τον Παναγιώτη

Κανελλόπουλο, τον Γεώργιο Μαύρο, τον Γεώργιο Ράλλη. Ο Καραμανλής,

αυτοεξόριστος στο Παρίσι, κατήγγειλε τη δικτατορία. Στο εξωτερικό, επί-

σης, ανέπτυξαν αντιστασιακή δράση ο Ανδρέας Παπανδρέου (αρχηγός του

ΠΑΚ), ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, η Μελίνα Μερκούρη. Από τις πράξεις

αντίστασης στο εσωτερικό ξεχωρίζει η απόπειρα του Αλέκου Παναγούλη

να σκοτώσει το δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο· ο Παναγούλης συνελήφθη και βασανίστηκε άγρια. Τον Μάιο του 1973 απέτυχε προσπάθεια

του Πολεμικού Ναυτικού να ανατρέψει τους δικτάτορες. Κορύφωση του

αντιστασιακού ρεύματος αποτέλεσαν οι φοιτητικές εξεγέρσεις της Νομικής

Σχολής στην Αθήνα, τον Φεβρουάριο του 1973, και του Πολυτεχνείου, τον