ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ( 2014)

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

 

ΑΙ.

Στο απόσπασμα του Βιζυηνού είναι έκδηλη η ύπαρξη θεατρικότητας. Ενδεικτικά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν την παραπάνω άποψη είναι:

1)   Αναλυτική παρουσιάση του τελετουργικού της υιοθεσίας η οποία προσφέρει πλήρη σκηνογραφία (δίνονται τα βασικά στοιχεία, ώστε μεταφερόμαστε ακριβώς στον τόπο και στο χρόνο). «ο πρωτόγερος του χωρίου και η μήτηρ μου προηγήθησαν μετά του κορασίου…….παρισταμένους»

2)   Η χρήση διαλόγου («- Ώ! Είπε μετ' άπελπισπικής εκφράσεως. ... Μας είναι όλως διόλου ξένη»).

3)   Από τη μια πλευρά η εναλλαγή και η συμμετοχή πολλών προσώπων και από την άλλη η παρουσίαση των χαρακτήρων (ψυχισμός τους) προσφέρουν την ευκαιρία να γνωρίσουμε σε βάθος τόσο τους ήρωες όσο όμως και την ψυχολογική κατάσταση και τα συναισθήματα των ηρώων: «Ό πατήρ τοΰ κορασίου .... Ή σύζυγος του εκλαιεν άκουμβημένη είς τον ώμον του. Ήμήτηρ μου ... Έγώ! -και ματαίωση τήν εότυχίαν της. .... Τότε οι γονείς τοΰ παιδιού ήσπάσθησαν αυτό δια τελευταίαν φοράν και άνεχώρησαν μετά των συγγενών των. Ένω οι ειδικοίμας μετά του πρωτογέρου εισήλθαν καϊ έξενϊσ&ησαν παρ¹ ήμΐν.» και «…ότι τα δάκρυά της έρρεον σιγαλά….εξέφραζον μιαν απερίγραπτον θλίψιν»

Β.1 Τα διηγήματα του Βιζυηνού εμφανίζουν γλωσσική ποικιλία. Όπως υποστηρίζει και ο Κ. Μητσάκης, ο Βιζυηνός χρησιμοποιεί τόσο την καθαρεύουσα όσο και τη δημοτική. Η πρώτη εμφανίζεται ως το επίσημο γλωσσικό όργανο της νεοελληνικής λογοτεχνίας η οποία έρχεται να περιγράψει τον τρόπο ζωής και αναπαράστασης των κατοίκων της υπαίθρου (ηθογραφία).

Ενδεικτικά παραδείγματα καθαρεύουσας (ώριμος αφηγητής που χρησιμοποιεί περισσότερους τύπους αρχαιοπρεπείς και καθαρεύουσας) ανιχνεύονται στο κείμενο: «έγένετο πανηγυρική» και «έν μέσω του περιεστώτος λαού», «παρέλαβεν…….. θυγάτριον», «δύσνους», «ήρχισε να επιδαψιλεύη», « επήλθεν»

Παράλληλα, ο διηγηματογράφος κάνει χρήση δημοτικής σε σημεία που παρεμβάλει ευθύ λόγο θέλοντας να αποδώσει με αληθοφάνεια τον τρόπο ομιλίας των ανθρώπων της υπαίθρου. Ενδεικτικό παράδειγμα στο διάλογο μάνας - Γιωργή είναι η αντίδραση του παιδιού στη δεύτερη υιοθεσία με τη φράση «Δός του 'πίσου το Κατερινιώ», αλλά και της μάνας «δεν είναι ξένο το παιδί, είναι δικό μου», «το άφηκε μες΄στην στράτα»

Επίσης δεν  πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός ότι ο διηγηματογράφος όταν είναι αφηγητής παιδί υιοθετεί την απλή καθαρεύουσα. Αντίθετα, όταν αποκτά μόρφωση μετά την επιστροφή του στην Ευρώπη, η καθαρεύουσα είναι πιο σύνθετη και απαιτητική («τα δάκρυα, της έρρεον σιγαλά, και μεγάλα, έπϊ των ωχρών αύτης παρειών»).

 

Β2α.

Σε λίγες μόνο λέξεις ο Βιζυηνός με πύκνωση χρόνου (επιτάχυνση) παρουσιάζει το σύνολο του βίου της υιοθετημένης κόρης, προκειμένου να επιταχυνθεί η εξέλιξη της ιστορίας («Πριν δέ κατορθώσω νά επιστρέψω, τό ξένον κοράσιον ηύξήθη, άνετράφη, έπροικίσθη και όπανδρεύθη, ώς εάν ητον αληθώς μέλος της οικογενείας μας»).

Παρά τη μεγαλοψυχία της Δεσποινιώς η θετή κόρη «απεδείχθη αχάριστος προς τήν γυναίκα, ήτις περιεποιήθη τήν ζωήν αυτής μέ τοσαύτην φιλοστοργίαν, όσην ολίγα γνήσια τέκνα έγνώρισαν». Αυτός είναι  ο λόγος που ο αφηγητής παρουσιάζει περιληπτικά την πορεία της ζωής της φανερώνοντας με αυτόν τον τρόπο την περιφρόνηση του αφηγητή προς την ανώνυμη και την αχάριστη κόρη.

Παράλληλα ο Βιζυηνός λείπει για μεγάλο χρονικό διάστημα στα ξένα και έτσι φροντίζει να παρουσιάσει με 4 μόνο ρήματα μια ολόκληρη περίοδο από τη ζωή του κοριτσιού.

 

Β2β.

Όλος ο διάλογος του Βιζυηνού με τη μητέρα του για το Κατερινιώ λειτουργεί προετοιμάζοντας  την αρνητική στάση του Γιωργή ως προς το νέο ψυχοπαίδι και τελικά ανάγεται σε αφορμή για την εξομολόγηση του αμαρτήματος της μάνας. Η αποτυχία της μάνας να πείσει τον Γιωργή να κρατήσουν το Κατερινιώ την οδηγεί σε ξέσπασμα λυγμών. Η μάνα επιμένει ότι το παιδί, αν όχι βιολογικά, ουσιαστικά  και συναισθηματικά είναι δικό της. Τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί είναι: α) ότι το πήρε βρέφος στα χέρια της («τό επήρα τριών μηνών άπό 'πάνω από τό λείψανο της μάνας του») β) το βύζαινε έστω και ψεύτικα («και οσάκις έκλαιγε, τοΰ έβαζα, τό βυξί μου 'στό στόμα του, για, να. τό πλανέσω») γ) το τύλιξε στα σπάργανα των παιδιών της και το κοίμισε στην κούνια τους («και τό έτύλιξα μέσ' στά σπάργανα σας, και τό έκοίμησα μέσ' στήν κούνια σας»).Δεν μπορεί  και δεν θέλει να το ξεχωρίσει από τα δικά της παιδιά. Το συμπέρασμα όμως δεν προκύπτει από λογικές προκείμενες, καθώς απουσιάζει το απλό επιχείρημα «τη γέννησα και επομένως είναι παιδί μου και αδελφή σας», άρα είναι αστήριχτο. Η αναδρομική αυτή αφήγηση εκφράζει την απελπισία της μάνας που επιτυγχάνεται και μέσω του πολυσύνδετου («και οσάκις έκλαιγε... και τό έτύλιξα.... και τό έκοίμησα») και την εμφατική επανάληψη των αντωνυμιών β' προσώπου (σπάργανα σας, κούνια σας) αλλά και τη συγγένεια της μάνας με το δεύτερο υιοθετημένο κορίτσι. Μέσω της αναδρομής η μητέρα δίνει πληροφορίες για  Κατερινιώ στον Γιωργή, ο οποίος απουσίαζε στην ξενιτιά κατά τη διάρκεια της υιοθεσίας.

 

ΓΙ.

Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο Βιζυηνός αποδεικνύει τις γνώσεις του στην ψυχολογία (ψυχογραφικό στοιχείο) καθώς αναφέρεται στα συναισθήματα των ηρώων, δηλαδή  τόσο στη λύπη των γονέων της ανώνυμης υιοθετημένης κόρης όσο και στην αγωνία της αναδόχου μητέρας, μήπως ακυρωθεί η υιοθεσία. Όμως κανείς δεν απάντησε στην ερώτηση του πρωτόγερου και οι γονείς του υιοθετημένου κοριτσιού αποχώρησαν («Άλλα κανείς δεν άπεκρίθη»).

 

Πιο συγκεκριμένα: («Ό πατήρ τοϋ κορασίου ητον ωχρός και έβλεπε περίλυπος εμπρός του. Ή σύζυγός του έκλαιεν ακουμβημένη εις τον ώμον του.»), ενώ αναφέρεται και στην άσχημη ψυχολογία της μητέρας που φοβάται μήπως κάποιος από τους παριστάμενους απαντήσει σε ευθύ λόγο (-Εγώ-) ότι αυτός θα αγαπά το παιδί περισσότερο από την ίδια («Ή μήτηρ μου έτρεμεν εκ του φόβου μήπως άκουσθή καμμΐα φωνή -Έγώ! –και ματαιώση] την ευτυχίαν της.»).

Όλα αυτά δίνονται με τρόπο λιτό και χωρίς ίχνος μελοδραματισμού, αποδεικνύοντας ένα από τα βασικά στοιχεία της διηγηματογραφίας του Βιζυηνού, ότι δηλαδή διεισδύει στα μύχια της ψυχής των ηρώων του με αριστοτεχνικό τρόπο.

ΔΙ.

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ:

1)Και στις δύο περιπτώσεις ένα βρέφος-κορίτσι («εν σπαργάνοις», «εντός των σπαργάνων του») βρίσκεται έκθετο. Στο «Αμάρτημα της μητρός μου» το βρέφος «γεννιέται κοιλιάρφανο» και στη γέννα χάνει και τη μητέρα του. Στο απόσπασμα του Κονδυλάκη το βρέφος εγκαταλείπεται τη νύκτα στην «κάσσα» που κοιμάται ένας άστεγος λούστρος.

2) ομοιότητα: η άτυπη υιοθεσία που γίνεται και στα δύο κείμενα. Συγκεκριμένα η μητέρα του Βιζυηνού εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι το δεύτερο κορίτσι είναι ορφανό, για να το πάρει στο σπίτι χωρίς να ακολουθήσει το τυπικό της υιοθεσίας που είχε ακολουθήσει στην πρώτη υιοθεσία. Επίσης ο λούστρος επιλέγει να το δώσει στις δύο γυναίκες (μάγισσα και Σταματίνα) αντί να το πάει στο Βρεφοκομείο.

3) ομοιότητα: τα αισθήματα συμπόνιας και φύλευσπλαχνίας («το κακόμοιρο», «το κακότυχο») που νιώθουν τόσο η μητέρα στο κείμενο του Βιζυηνού όσο όμως και ο Τάσος στο κείμενο του Κονδυλάκη για τα έκθετα  βρέφη.

 

 

ΔΙΑΦΟΡΕΣ:

1): η μητέρα του Γιωργή αναλαμβάνει να φροντίσει και να αναθρέψει η ίδια το βρέφος που βρίσκει, ενώ στο απόσπασμα του Κονδυλάκη ο λούστρος παραδίδει το βρέφος σε άλλους αλλά αναλαμβάνει ο ίδιος την οικονομική στήριξη της ανατροφής του.

2):Η μητέρα του Γιωργή χαίρεται για την «ατυχή σύμπτωση» της ορφάνιας του βρέφους. αφού έτσι μπορεί να το πάρει χωρίς να βιώσει ξανά το τελετουργικό της υιοθεσίας και δυναμικά μιλά για αυτό στα παιδιά της. Αντίθετα ο μικρός λούστρος προβληματίζεται με το αναπάντεχο «δώρο» που βρέθηκε τη νύχτα στην κάσσα που κοιμόταν, και νιώθει έντονα(και με ανασφάλεια) το οικονομικό βάρος που πρέπει να επωμιστεί για την ανατροφή του κοριτσιού, αφού δεν διαθέτει ικανοποιητικά χρήματα ούτε καν για τον ίδιο.

3) Το Κατερινιώ χάνει και τους δύο γονείς του (κοιλιάρφανο, απέθανε και μάνα του) ενώ στο απόσπασμα του Κονδυλάκη το βρέφος εγκαταλείπεται από τους γονείς του.

 

 

 

 

 

 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΡΒΑΡΑ ΣΕΦΕΡΗ